“Soks kin inkeld mar ien sizze dy’t in soad oer de grinzen hinne sjocht. En dat docht Onno Falkena, by in soad Friezen noch better bekend as ‘ferslachjouwer Onno P. Falkena’, mei de tuskenletter dy’t by Fryske bewegers in skoft moade wie. Dy stiet oars foar Pier en mei’t Falkena in kearel as in lôge is, hie er samar foar Grutte Pier gean kinnen. Dat hat er net fan frjemd, likemin as […]”

It boppesteande fragmint komt út in stik dat ik foar De moanne skreaun ha oer Onno Falkena, op basis fan in petear mei him oer syn wurk op it stik fan lytse talen. It is ferline jier yn it tydskrift ferskynd en stiet no ek op ‘e website. (It Frysk is hjir en dêr al wat ferâfûke, dat kin ik net helpe.)

[Klik hjir om it stik te lêzen.]

Hoe wolle jo de bôle?

Bestiet der yn it Frysk in wurd (of wurdrige) ‘aldatsa’? Oer dy fraach haw ik in snipeltsje skreaun, dat ferskynd is op de website fan De moanne.

[Klik hjir om it te lêzen.]

Fan ‘t simmer haw ik wiidweidich mei sjoernalist, taalbeweger en muzykkenner Onno Falkena praat. It petear gong foar in grut part oer taal en taalbelied. Onno is fan betinken dat de polityk as it op it Frysk oankomt fierste min ambysje hat. In wiidweidich ferslach fan it petear stiet yn nûmer 5 fan it tydskrift De moanne, dat hjoed útkaam is.

As jo it wurd ‘swanger’ brûke dat hjoed de dei wol brûkt wurdt, dan is dat fansels net oars as it Nederlânske wurd dat der model foar stien hat. Mar it Frysk hat fanâlds in oar wurd: ‘swier’. Hoe sit it dêrmei?

[Hjir fierder lêze op de website fan De Moanne.]

Yn in taalsnipel op de site fan De Moanne haw ik it oer it wurd ‘besibbens’. Dat komt noch net sa lang . yn it Frysk foar en hoewol’t it yn it wurdboek stiet as oersetting fan ‘verwantschap’, hat it noait botte populêr west. Hoe komt dat?

[Klik hjir om it stik te lêzen.]

Ik haw in lyts ûndersykje útfierd nei de akseptaasje fan beskate taalfoarskriften en taalfoarmen. Dat is útfierd ûnder 55 minsken dy’t mear as gemiddeld betûft binne yn it brûken fan it Frysk. Op basis fan har oardiel haw ik de regels en taalfoarmen ûnderbrocht yn trije kategoryen: echte flaters, ûniensichheid en achterhelle regels.

[Klik hjir om it stik te lêzen op de site fan De Moanne.]

Yn de Fryske sprektaal is ‘gebeure’ in heel gewoan wurd, mar yn de skriuwtaal wurdt it mijd, mei’t it in hollandisme wêze soe. Yn in taalsnipel op de website fan De Moanne besprek ik oft dat wol echt sa is.

[Klik hjir om it stik te lêzen.]

Troch ûnbewuste ûnderstellingen is it soms dreech om te rieden hokker taal oft minsken prate. Dêr kaam ik fan ‘t simmer in kear achter. Foar De Moanne haw ik der in taalsnipel oer skreaun.

[Klik hjir om it stik te lêzen.]

Allerlei woorden en zelfs woordgroepen kunnen tegenwoordig door een deel van de Nederlandstaligen als bijvoeglijk naamwoord worden gebruikt. Ze zeggen dan bijvoorbeeld dat iets ‘heel erg vorig eeuw’ is. In de taalcolumn van mei beschrijf ik dat fenomeen.

[Klik hier om de column te lezen.]

Under it Provinsjehûs yn Ljouwert hat tsientallen jierren in romte sitten dêr’t mar in pear minsken fan wisten. Wat dêr bewarre waard, wie in grut geheim. In nije komsaris fan ‘e kening woe lykwols net mear meidwaan oan dy geheimsinnichdoggerij. Oft dat ferstannich wie? Ik skriuw deroer yn it koarte ferhaal De lêste koboldjager fan ‘e Wâlden. Dat stiet yn nûmer 2 fan it tydskrift De Moanne. It is fan hjoed ôf te keap.

Veel universiteiten en hogescholen hebben de afgelopen jaren een naam aangenomen van het type Dinges Instelling. Mijn taalcolumn voor de Moanne gaat over die mode.

[Klik hier om de column te lezen.]